Tërmetet që goditën Turqinë të hënën e 6 shkurtit shkaktuan mbi 40 mijë viktima, dhjetëra mijëra të plagosur dhe mijëra godina të shkatërruara. Autoritetet turke kanë paralajmëruar se mbi 200 mijë godina të tjera do të shemben për shkak të rrezikut që përbëjnë për banorët.
Tërmeti shkaktoi shkatërrime të mëdha në Kahramanmaraş, Hatay, Adiyaman, Diyarbakır, Adana, Osmaniye, Gaziantep, Şanlıurfa, Malatya dhe Kilis. Por në fatkeqësi, dy ndërtesa tërhoqën vëmendjen. Materniteti dhe spitali i fëmijëve në Malatya dhe spitali İnayet Topçu në Antep nuk u dëmtuan. Kjo, falë një “sekreti” në ndërtim: izoluesve sizmikë të vendosur mes kateve.
Siç raporton CNN Turk, përcjell KosovaNews, izoluesit sizmikë reduktojnë dëmet nga tërmeti me 80 për qind. Pas katastrofës që goditi vendin, ato dolën sërish në plan të parë. Por çfarë bëjnë izoluesit sizmikë në tërmete, në cilat struktura mund të përdoren dhe sa kushtojnë?
“Izoluesit sizmikë janë këmbë elastike gome që vendosen poshtë ndërtesave dhe funksionojnë si amortizues. Këto i zbehin valët e tërmetit dhe parandalojnë goditjen e valëve në ndërtesë. Ndërtesa dridhet por nuk shembet. Është një sistem përforcimi shumë i përdorur në Japoni dhe SHBA”, tha për CNN Turk inxhinieri i Gjeologjisë, Prof. Dr. Erçin Kasapoğlu.
Si përdoren izoluesve në ndërtesa të vjetra?
Izoluesit sizmikë aplikohen jo vetëm për ndërtesat e reja, por edhe për ndërtesat e vjetra. “Është një sistem që përdoret në të gjitha ndërtesat e betonit të armuar. Izolatorët sizmikë mund të vendosen gjatë ndërtimit, por mund të përdoren edhe në strukturat ekzistuese. Hapat që do të ndërmerren këtu mund të hiqen sistematikisht me vinça dhe mund të vendosen izolatorë sizmikë”, thotë Kasapoğlu.
Sipas Kasapoğlu, izoluesit luajnë një rol të rëndësishëm në përforcimin e ndërtesave të dobëta. “Ato nuk janë të detyrueshëm të përdoren në ndërtimet në zonat me pak mundësi për tërmete të rëndë, prandaj edhe nuk vendosen, pasi rrisin kostot e ndërtimit”.
Füsun Sümer, Kryetar i Degës së Stambollit të Dhomës së Inxhinierëve të Ndërtimit (IMO), në lidhje me përdorimin e izolatorëve sizmikë, tha se pajisjet vendosen në nivelin e themelit të ndërtesës ose në bodrum, me qëllim që të ndërhyjë ndaj energjisë së tërmetit. “Por në mënyrë që izolimi sizmik të jetë i përdorshëm, edhe elementët e tjerë të strukturës duhet të jenë gjithashtu të ndërtuar sipas standardeve”, tha ai.
Sipas Sümer, këto pajisje duhet të përdoren me detyrim në godinat që, në rast tërmetesh, do të jenë të parat që do të futen në përdorim, si spitalet, komisariatet, apo stacionet e zjarrfikësve.
Kosto e izoluesve sizmikë
Përgjegjësi në laboratorin e testimit të izoluesve sizmikë, ESTU, Prof. Dr. Gökhan Özdemir, hodhi poshtë pretendimet se këto izolues kanë kosto të lartë. “Sidomos në rrjetet sociale ka deklarata se kjo punë do të kushtojë shumë. Në fakt, ky nuk është aspak rasti. Kosto e ndërtimit mund të rritet nga 5 deri në 10%. Por pasi kemi pësuar humbje kaq të mëdha jetësh, shkatërrime dhe kemi humbur gjithçka, pyes veten nëse 10% është një vlerë që mund të matet me humbjet tona”, tha ai. Kostoja e izoluesve është mesatarisht rreth 4 mijë dollarë. Me rritjen e numrit të banesave në një ndërtesë, kostoja e izoluesve ulet./KosovaNews/
