Shkrimtarja angleze, Lady Mary Wortley Montagu (1689–1762) – mbiemri i vajzërisë Pierrepont – lindi në Londër në një familje aristokrate. Në vitin 1712, ajo u martua me Edward Wortley Montagun dhe e shoqëroi atë në Stamboll katër vjet më vonë, ku ai do të shërbente si ambasador britanik (1716–1718). Përshkrimi i udhëtimit të tyre drejt Stambollit dhe vëzhgimet e saj për jetën në Perandorinë Osmane, u përfshinë në kujtimet e saj shumë të lexuara, të shkruara në formën e letrave nga Turqia. Një letër, e shkruar më 1 prill 1717, përfshin përshkrimet për takimin e saj të parë me disa arnaoutë, domethënë shqiptarë.
Nga: Lady Mary Wortley Montagu[1]
Përgatiti: Robert Elsie
Por, nga të gjitha fetë [sic] që kam parë, arnaöutët [sic] më duken më të veçantët. Ata janë vendas të arnaöutlich-ut [Shqipërisë], Maqedonisë së lashtë, dhe ende ruajnë diçka nga trimëria dhe qëndrueshmëria – megjithëse e kanë humbur emrin – të maqedonasve, duke qenë milicia më e mirë në Perandorinë Turke dhe e vetmja siguri përballë jeniçerëve.
Janë ushtarë këmbësorie; kishim një rojë prej tyre, që ndërrohej në çdo qytet të madh që kalonim: janë të gjithë të veshur dhe të armatosur me shpenzimet e veta, zakonisht djelmosha të fuqishëm, të veshur me rroba të bardha të trasha dhe të pastra, që mbajnë armë me gjatësi të jashtëzakonshme, të cilat i varin mbi supe sikur të mos e ndienin peshën.
Udhëheqësi këndon një lloj melodie të thjeshtë, jo të pakëndshme, dhe të tjerët i bashkohen në kor.
Këta njerëz, duke jetuar mes të krishterëve dhe muhamedanëve, dhe pa qenë të aftë në polemika, deklarojnë se janë plotësisht të paaftë të gjykojnë se cila fe është më e mira; por, për të qenë të sigurt se nuk do ta hedhin të vërtetën poshtë krejtësisht, ndjekin shumë zgjuar të dyja ato fe: shkojnë në xhami çdo të premte dhe në kishë të dielave, duke thënë, si justifikim se, në Ditën e Gjykimit, janë të sigurt për mbrojtjen e profetit të vërtetë; por, cili është ai, nuk janë në gjendje ta përcaktojnë në këtë botë. Besoj se nuk ka ndonjë racë tjetër njerëzore që ka një mendim kaq modest për aftësinë e vet. /Telegrafi/