Ka kaluar dita e njëqindtë e luftës në Ukrainë. Rusët ende e quajnë atë një operacion ushtarak special dhe fundi i tij nuk është në dukje.
Deri në çfarë pike mendon të shkojë Rusia?
Është e vështirë të thuhet se deri në cilën pikë dëshiron të arrijë Rusia për të fituar, apo sa humbje të tjera mund të durojnë të dyja palët për të nisur negociatat.
Rusia raportohet se po shqyrton një sulm të dytë në kryeqytetin ukrainas Kiev. Meduza, një faqe e pavarur ruse e lajmeve, tha se “ka shpresa të reja në Moskë se mund të fitohet lufta në Ukrainë”.
Administrata e Putinit ka filluar të mendojë se mund të sjellë një fitore të plotë deri në fund të vitit, me shumë gjasa deri në vjeshtë, kanë thënë burimet e Meduza-s. Ekzistojnë pragje “minimale dhe maksimale” për shpalljen e “operacioni ushtarak special” të suksesshëm dhe të përfunduar.
Minimumi është pushtimi i supozuar i rajonit lindor të Donbasit. Qëllimi maksimal është kapja e Kievit, shton Meduza. Por sido që të jetë, shumë nga analistët ushtarakë të botës besojnë se Putini mund të shpallë fitoren.
Shtrirja e manovrës gjeopolitike varet nga sa do të ketë kontakt ajo fitore me realitetin. Në çdo rast, kjo luftë në Ukrainë po ndryshon në një farë mënyre rendin botëror. Në kuptimin gjeopolitik, ne po hyjmë në një sferë të re të historisë.
Bandov: Putini me siguri do të shpallë fitoren
Për këtë temë biseduam me analistin dhe komentatorin e politikës së jashtme prof. dr sc. Goran Bandov, profesor ordinar i marrëdhënieve ndërkombëtare dhe diplomacisë në Universitetin e Zagrebit.
Ai na thotë se është mjaft e sigurt që qeveria ruse do të shpallë fitoren në luftë në një moment, çfarëdo që të thotë kjo në terren.
“Fitorja është ajo që mund t’i “shitet” publikut vendas si sukses, për shembull, qeveria ruse mund t’u thotë qytetarëve të saj se si e “denacifikuan” Ukrainën dhe e karakterizojnë këtë si fitore.
Ose, për shembull, që Ukraina të jetë ushtarakisht neutral mund të përkufizohet si fitore. Çdo kilometër i ri i fituar është gjithashtu një fitore territoriale. Krimea iu aneksua zyrtarisht Rusisë në vitin 2014, kështu që qytetarët rusë e marrin si të mirëqenë, por pushtimi i përhershëm i çdo pjese tjetër të Ukrainës sigurisht që do të mund të festohet si fitore, sepse territori i ri është nën kontrollin rus.
“Nëse Rusia fiton realisht, a do të hyjmë në një periudhë konflikti më të madh a më të vogël”
Mirëpo, është e nevojshme të dallohet fitorja që do të shpallet për qëllime të brendshme nga fitorja në terren, sepse marrëdhëniet do të përcaktohen nga bashkësia ndërkombëtare dhe vendet individuale të botës. Që nga fillimi i përshkallëzimit, një sërë vendesh kanë parë reagimin e komunitetit ndërkombëtar duke menduar se çfarë do të ndodhte nëse edhe ato vetë do të ndërmerrnin veprime të ngjashme kundër fqinjëve të tyre.
Një fitore e vërtetë për Rusinë pa sanksione serioze afatgjata sigurisht që do t’i inkurajonte ato që të ndërmarrin veprime të ngjashme vetë, dhe ndoshta do të jetonim në një periudhë konfliktesh të vogla ose të mëdha pas kësaj.
“Sigurisht, disa nga këto luftëra të reja potenciale do të kishin pasoja për rajonet e tyre dhe disa do të kishin ndikim në komunitetin më të gjerë ndërkombëtar, siç është i mundshëm edhe një konflikt në të cilin vendet udhëheqëse të botës do të luanin një rol aktiv”, tha ai.
A mund të transferohet Rusia në një vend tjetër?
“Që në ditën e parë të agresionit rus, vihet re se ekziston rreziku real që konflikti të përhapet në Moldavi dhe Gjeorgji. Mundësia e zgjerimit në territorin e disa anëtareve të NATO-s dhe BE-së është, natyrisht, gjithashtu e hapur, por nuk ka gjasa të hyjë në ujëra shumë më të rrezikshme për të gjithë pjesëmarrësit.
Tash për tash nuk shohim gatishmëri për hapa të tillë, përveç në indikacionet e disa deklaratave të zyrtarëve të caktuar, por ato kanë më shumë teatralitet se sa pikëmbështetje reale në lëvizjet ushtarake. “Për momentin, lufta po zhvillohet në territorin e Ukrainës, dhe populli ukrainas dhe vetë Ukraina janë padyshim viktimat kryesore të agresionit rus, megjithëse ne shohim se pothuajse e gjithë bota po ndjen goditje të forta energjetike dhe ekonomike”, tha ai.
“Jetojmë në blloqe të ndryshme”
E pyesim edhe për ndarjen në blloqe të botës.
“Edhe pse jetojmë ende në një shoqëri globale, sot jetojmë njëkohësisht në blloqe të ndryshme, jo gjithmonë të përcaktuara qartë, me hapa të caktuar dhe bredhje të shteteve individuale, por politikat e bllokut kanë ekzistuar gjithmonë dhe nuk ka asnjë tregues se ato do të zhduken në të ardhmen.
Por nëse këto politika të bllokut do të rriten në diçka si Lufta e Ftohtë që shënoi komunitetin ndërkombëtar dekada pas Luftës së Dytë Botërore, është e vështirë të thuhet për momentin, pasi shumë variabla ende nuk janë përcaktuar plotësisht, por padyshim që ka mundësi për analizë.
“Gjatë procesit të globalizimit, bota është bërë e ndërvarur dhe çdo ndarje e mprehtë në blloqe çon në ndërprerjen e lidhjeve ekzistuese, shpesh shumë të suksesshme energjetike dhe ekonomike,” shtoi Goran Bandov.
“Duhet theksuar se bota ka bërë përparimin më të madh në një sërë çështjesh përmes bashkëpunimit dhe dialogut në nivel ndërkombëtar. Një sërë teknologjish dhe inovacionesh të reja janë rezultat i bashkëpunimit të ekipeve kryesore shkencore nga një sërë vendesh.
“Bota ka reduktuar ndjeshëm varfërinë globale dhe ka forcuar shëndetin global dhe plakjen më të mirë në një numër shoqërish anembanë botës, gjë që u arrit kryesisht falë bashkëpunimit ndërkombëtar dhe aplikimit të zgjidhjeve më cilësore që ndanë me vetëmohim mes vendeve”, tha ai.
“Shtetet e Bashkuara mund të përfitojnë më shumë”
E pyesim se kush mund të përfitojë në këtë rend të ri botëror. Gjithnjë e më shumë thuhet se Shtetet e Bashkuara tashmë kanë përfituar nga kjo luftë.
“Siç e përmenda pak më parë, të gjithë përfitojnë më së shumti nga bashkëpunimi dhe dialogu. Ky është një parakusht për progresin e gjithë botës, çdo shoqërie individuale dhe arritjen e synimeve të zhvillimit të qëndrueshëm që OKB-ja parashikon të arrijë deri në vitin 2030.
Por, nëse mungon bashkëpunimi dhe dialogu ndërkombëtar, dhe ndarjet bëhen realitet i komunitetit ndërkombëtar dhe shoqëria globale kalon në ndarje të mprehta, Shtetet e Bashkuara mund të jenë një nga vendet më fitimprurëse, sepse do të sigurojë ndikim të vazhdueshëm global, veçanërisht në ato vende të aleancës.
Por pyetja kryesore është nëse Shtetet e Bashkuara janë të gatshme ta marrin atë rol në planin afatgjatë. Sa për t’ju kujtuar – gjatë Presidentit Trump, Shtetet e Bashkuara u tërhoqën nga një sërë marrëveshjesh ndërkombëtare që u siguronin rol udhëheqës në komunitetin ndërkombëtar ose në rajone të caktuara të botës, siç është Marrëveshja e Partneritetit Trans-Paqësor.
Por edhe nëse kjo ndodh dhe Shtetet e Bashkuara bëhen fuqia e parë e një blloku, kjo nuk do të thotë se aleatët e tjerë të atij blloku nuk do të përfitojnë. Le të kujtojmë, për shembull, Republikën Federale të Gjermanisë të shkatërruar të pasluftës, e cila u zhvillua me sukses në një nga ekonomitë më të forta në Evropë dhe në botë gjatë Luftës së Ftohtë, e cila vazhdoi pas përfundimit të Luftës së Ftohtë”, shtoi ai.
“Kina përdor luftën në Ukrainë për forcimin e saj të mëtejshëm ekonomik”
Çfarë sjellje mund të presim nga Kina? Gjithnjë e më shumë flitet për pushtimin kinez të Tajvanit.
Kur flasim për ndarje të reja potenciale në skenën globale, atëherë Kina perceptohet si ajo që duhet të marrë drejtimin në bllokun e dytë të vendeve, por Kina është një vend që është ndër fituesit e globalizimit, sepse ka përfituar më së shumti prej tij në skenën ndërkombëtare.
Kina e përdor luftën në Ukrainë për forcimin e saj të mëtejshëm ekonomik dhe marrjen e burimeve të favorshme nga Rusia, por gjithashtu e sheh atë si një eksperiment të gjallë në mënyrën se si komuniteti ndërkombëtar reagon ndaj veprimit ushtarak të një fuqie (të madhe) kundër një shteti sovran.
Ngjarjet që lidhen me luftën në Ukrainë do të ndikojnë drejtpërdrejt në zhvillimin e marrëdhënieve të mëtejshme midis Kinës dhe Tajvanit dhe përshkallëzimin e mundshëm të konfliktit në këtë zonë. Lufta sigurisht nuk është një opsion i mirë as për Kinën, as për Tajvanin.
“Të dy vendet duhet të përqendrohen në atë që i bashkon dhe ajo që është objekt i mosmarrëveshjes duhet të lihet për t’u grirë për periudhën e ardhshme kur sfidat e tyre të maturohen aq sa të bëhen më pak të rrezikshme për përshkallëzimin e mundshëm të konfliktit,” tha Bandov.
Rendi i ri po formohet nga gabimet e Putinit
Një artikull interesant mbi këtë temë u botua nga Aspenia Online, autori i të cilit Dr. John K. Hulsman deklaroi se rendi i ri botëror në fakt u formua nga gabimet e Putinit.
Ai thekson se këto gabime përfshijnë sulmin fillestar tepër kompleks ndaj Ukrainës, por gjithashtu se Putini nuk besonte se Ukraina është me të vërtetë një komb dhe se vendi do të mblidhet rreth qeverisë së saj në Kiev në një masë të tillë, e lëre më të luftojë për të heroikisht. . . Së treti, Kremlini nuk llogariste në mbështetjen e shpejtë dhe vendimtare të Perëndimit për Ukrainën, e mishëruar në një sërë sanksionesh të vendosura ndaj Rusisë.
“Në një nivel më të lartë gjeopolitik, bixhozi i Putinit ka një rëndësi të madhe. Në vetvete, lufta në Ukrainë ka zhvendosur dy fuqitë e mëdha nga një pozicion neutral – Bashkimin Evropian / Gjermaninë dhe Rusinë – në kampet e superfuqive amerikane dhe kineze…
Lufta ua kujtoi evropianëve se liria nuk është pa pagesë, se kërkon politikë autonome ushtarake dhe energjetike, dhe jo thjesht “kalërim” (me kritika shpesh përtace) ndaj Shteteve të Bashkuara.
“Lufta gjithashtu e detyroi ariun rus të plagosur të bashkohej plotësisht me Kinën sepse nuk ka alternativa të tjera gjeostrategjike. Midis fuqive të mëdha, tani ekziston një aleancë e qartë e autokracive revizioniste të Kinës dhe Rusisë me shoqëritë demokratike si Shtetet e Bashkuara, BE dhe Japonia dhe Anglosfera.
Roli i paqartë i Indisë
Një plejadë e tillë forcash favorizon Perëndimin që të mbetet aleanca politike dominuese e epokës së re. “Ukraina i ka zbuluar të gjitha këto,” shpjegoi ai.
Megjithatë, ai thekson se jo gjithçka është mirë për Perëndimin, duke shtuar se ka lajme më të paqarta nën sipërfaqen e dominimit perëndimor. Ai kujtoi se marrëdhëniet midis Indisë dhe Kinës janë përkeqësuar që kur Xi Jinping erdhi në pushtet në mars 2013. Ai gjithashtu vuri në dukje se një akt agresioni kinez ndodhi në kufi në maj 2020.
“Gjatë luftës së Ukrainës, Nju Delhi, megjithë presionin e madh diplomatik amerikan dhe evropian, iu përmbajt me vendosmëri politikës së neutralitetit, duke refuzuar të dënojë Rusinë për agresionin e saj të dukshëm në karrocën pro-ukrainase të Uashingtonit”, shkruan ai.
Ai shpjegon se ka shumë arsye për këtë, nga fakti se India ishte historikisht në anën e BRSS gjatë Luftës së Ftohtë, por edhe fakti se Rusia është burimi më i madh i importit të armëve në Indi.
“India e uritur për naftë dhe India e varfër për energji kanë parë një mundësi për të marrë naftën dhe gazin natyror rus me çmime të ulëta, pasi bllokada energjetike e Moskës hyn në fuqi dhe Kremlini dëshiron të devijojë të gjithë furnizimin e tij me energji nga Perëndimi armiqësor”, shtoi ai.
“Rusia bëhet partneri i vogël i Kinës”
Megjithatë, jo të gjithë mendojnë se Kina e ka barrikaduar veten në partneritet me Rusinë. Mark Saxer shkruan për Social Europe se lufta në Ukrainë tregoi se Rusia e mbivlerësoi fuqinë e saj.
Edhe nëse Moska arrin ta fitojë luftën në Ukrainë ushtarakisht, në kuptimin gjeopolitik, ajo do të kthehet në rreshtin e dytë, si partneri më i ri i Kinës. Megjithatë, paqëndrueshmëria e re në kontinentin evropian ka të ngjarë të zvogëlojë perspektivat ekonomike edhe për Evropën Perëndimore.
Kjo i lë vetëm Kinën dhe Shtetet e Bashkuara si fuqi të afta për të vendosur dhe ruajtur rendin. Kjo shpjegon pse Uashingtoni dhe Pekini nuk duan të përfshihen në këtë “konflikt evropian”. Dy superfuqitë e interpretojnë konfliktin kryesisht përmes prizmit të rivalitetit të tyre mbi hegjemoninë globale. Prandaj, Shtetet e Bashkuara duan të “përgjakin” Rusinë, të rrëzojnë Putinin dhe t’i sinjalizojnë Kinës që t’i mbajë duart larg Tajvanit, shkruan Index.hr, transmeton Kosovanews.
Në Pekin, megjithatë, ka ende mosmarrëveshje nëse Kina është me të vërtetë e interesuar të zhduket pas perdes së re të hekurt me Rusinë, e cila po dobësohet. “Prandaj, do të ishte gabim gjeopolitik që kinezët dhe rusët të lidhen shumë në të njëjtin bosht autokratik”, përfundon ai. /Kosovanews/
